Gioconda Belli: "Kurgu kitapların %70'ini kadınlar okuyor."
Nikaragualı yazar Gioconda Belli'nin son romanı "Mırıldanmalarla Dolu Bir Sessizlik" (Seix Barral), yazara göre Latin Amerika'daki devrimlerde rol alan kuşağın kızlarına ve oğullarına bir saygı duruşudur. Ama aynı zamanda, onun sözleriyle, " Latin Amerika'da başka bir dünyanın mümkün olduğuna dair umut besleyen hepimizin taşıdığı bir şey olduğunu düşündüğüm hayal kırıklığıyla" başa çıkmanın bir yolu.
Çağdaş Latin Amerika edebiyatının önemli isimlerinden Nikaragualı, Yerleşik Kadın ve Tenimin Altındaki Ülke ile başlayan üçlemenin son romanını sunmak üzere Buenos Aires'te. Pandemi döneminde yazılan eser, devrimci bir annenin kızı olan Penelope'ye odaklanıyor ve toplumsal mücadelelerin yankıları arasında büyüyen nesillere bir saygı duruşu niteliğinde.
Clarín'le yaptığı söyleşide Belli, devrimin aile ilişkileri üzerindeki etkisi , edebiyat ile toplumsal dönüşüm arasındaki bağlantı ve kadınların yaratıcı ve okuyucu olarak oynadığı temel rol üzerine düşüncelerini paylaştı. İspanya'daki sürgününden , güncel zorluklara karşı bir direniş ve umut aracı olarak edebiyata olan bağlılığını bir kez daha teyit ediyor.
–“Devrime katılanlarımızın çocukları bir tür terk edilme yaşadı. Babalarının terk edilmesi kabullenilmişti. Anneleriyle durum farklıydı. O anne yokluğu her iki tarafa da çok acı verici bir suçlama ve suçluluk duygusu yükledi. Bu romanı yazarken kızlarımı düşündüm,” dediniz A Silence Full of Murmurs hakkında. Sizce bu neden oluyor?
–Çünkü erkeklere her şey serbest bırakılmıştı, hiç düşünmediler bile: Savaşan onlardı, hükümeti kuran onlardı, erkeklerin her zaman çok kabul gören bir kamusal hayatı olmuştu, onlardan beklenen buydu. Kadınlara gelince, hayır. Bizim için bu, özel, ev içi alandı. Çocuklarımızı büyütmek harika bir şey olsa da aslında sınırlı bir dünya olduğu için kendimizi o küçük dünyada bulduk. Yani örneğin bir kadın devrime gittiğinde, hem toplumun dayattığı hem de kadının kendi üzerine yüklediği bir suçluluk yükü her zaman vardı. Bu kitap benim için çok önemli çünkü The Inhabited Woman ile başlayıp The Country Under My Skin ile devam eden bir üçlemenin sonunu getiriyor. Ve bu roman, Latin Amerika'da yaşayan ve başka bir dünyanın mümkün olduğuna dair umut besleyen hepimizin taşıdığı bir şey olduğunu düşündüğüm hayal kırıklığı sorununun nasıl bir nebze olsun çözülebileceğiyle ilgileniyor. Hayatın bana bir armağanı olan 79 devriminin zaferini yaşamak benim için büyük bir şanstı. Ama sonra çok büyük bir hayal kırıklığına uğradık, çünkü sonrasında gelen korkunç baskıyı hiç beklemiyorduk, mesela şimdi sürgündeyim. Çoğumuz Ortega'yı, devrimin idealleri olarak gördüğümüz şeylere ihanet etmeye başladığında terk ettik. Vatandaşlığımı elimden aldılar, vatan haini ilan ettiler, hiçbir delil olmadan, hiçbir yargılama yapılmadan, hiçbir savunma hakkım olmadan, evimi, emeklilik maaşımı elimden aldılar.
Çoğumuz Ortega'yı, devrimin idealleri olarak gördüğümüz şeylere ihanet etmeye başladığında terk ettik.
–O umut bugün nerede?
–Sanırım tarihimizde geçmişte asla kabul etmeyeceğimiz kişilerle karanlık bir döneme giriyoruz: Trump'ın ABD'de seçimleri kazanması, Milei'nin Arjantin'de seçimleri kazanması, Ortega'nın Nikaragua'da iktidara devam etmesi gibi. Projelerin bir analiz sürecinden geçmesi gerektiğini ve bundan sonra ne olabileceğini hayal edebilmek için daha fazla yaratıcılığa ihtiyacımız olduğunu düşünüyorum.
Yazar Gioconda Belli, Buenos Aires'te. Fotoğraf: Juano Tesone.
–Hikayenin başkahramanı, devrimci Valeria’nın kızı Penelope’nin sesini yorumlamak için nasıl bir çalışma yaptınız?
–Pandemi döneminde romana başladım. Çok fazla işim vardı ve Penelope dikkatimi çekti. Bir roman yazmaya başladığınızda her zaman ne aradığınızı bilemezsiniz. Biraz olsun teselli bulmak, o hayal kırıklığıyla nasıl başa çıkacağımı görmek istediğimi biliyordum ama aynı zamanda nasıl yapacağımı bilmiyordum ve bunu kendi hikayemden yola çıkarak yapmak istemiyordum. Kızlarım hep aklımdaydı, onlarla harika sohbetler ettim (onlar için kolay olmadığını tahmin edebilirsiniz) ve sonra düşündüm: Neden onlara biraz takdir vermeyeyim ki? Ve sadece onlar değil, bu süreçlerde anne babalarıyla birlikte yaşayan, acı, ızdırap ve izolasyona katlanmak zorunda kalan tüm gençler. Bu büyük kahramanlıkların bir de öbür yüzünü kabul etmek bana doğru geldi, çünkü çocuklarımızın da bir kahramanlığı var. Ayrıca pandemi döneminin benim için çok önemli bir an olduğunu düşündüğüm için bir kayıt bırakmak istedim. Sahnenin merkezinde olmasını değil, bir çerçeve gibi olmasını istedim.
–Yalnızlığa dair bir çerçeve mi?
–Bunu, kahramanın sessizlik, uzlaşma ve anne rollerini bulma içerisinde inşa edildiği bir an olarak düşündüm. Gotik romanları çok sevdiğim için içine biraz gizem de kattım.
–Önceki kitaplarınızda olduğu gibi kadınların birbirlerine destek olmak ve eşlik etmek için aralarında ağlar ördükleri bir roman.
–Özellikle erkeklerin, kadınların birbirlerinden kötü oldukları söylemini kullanmaları beni her zaman rahatsız ediyor. Ve ben bunun kesinlikle yanlış olduğunu düşünüyorum. Desteğe ihtiyaç duyduğum zamanlarda, hasta olduğum zamanlarda, depresyona girdiğimde beni kim kurtardı? kadın arkadaşlarım. Ve ben kadınların bu anlamda başkalarını anlama konusunda çok derin bir kapasiteye sahip olduklarını düşünüyorum, çünkü hepimiz bir şekilde benzer hayatlar yaşıyoruz, benzer şeyler çekiyoruz. Romanlarımla çok seyahat ettim ve beni şaşırtan şey İtalya, Fransa ve Hollanda'da kendilerini temsil edilmiş hisseden kadınlarla tanışmak oldu.
–20’den fazla dile çevrilen eseriniz, dünyanın diğer ülkelerinde nasıl karşılandı?
–Hepimiz bir coğrafya ve tarihle bağlıyız, ama sanırım bizi birleştiren şey sadece kadınların değil, aynı zamanda romanlarda görünen erkeklerin de insan deneyimi.
–Şu an ne üzerinde çalışıyorsunuz?
–Şu an düşünüyorum. Şu an özel olarak üzerinde çalıştığım bir şey yok. Birkaç fikrim var, çünkü neyse ki hâlâ çok fazla fikrim var, bu yüzden bazen 50 sayfa yazıyorum ve 50 sayfadan sonra kendimi kaptırmışsam, iyi iş çıkardığımı düşünüyorum. Ama henüz başlamadım; Uzun bir hikayem var, nereye varacağını merak ediyorum.
Arjantin'e karşı okuyucularımdan kaynaklanan bir sevgim var ve o insanlarla yüz yüze tanışmayı sabırsızlıkla bekliyorum.
–Kitap Fuarı’ndan beklentileriniz neler?
–Okurlarımla buluşmayı sabırsızlıkla bekliyorum. Arjantin'e karşı okuyucularımdan kaynaklanan bir sevgim var ve o insanlarla yüz yüze tanışmayı sabırsızlıkla bekliyorum. İnsanların söylediklerinize tepki verdiğini gördüğünüz bir odada bulunmak bana her zaman büyük bir mutluluk verir ve bu gerçekten etkileyicidir. İşin ne kadar yalnız bir iş olduğunu ve söylediğiniz sözlerin ne kadar etkili olduğunu bir anda fark ettiğinizi düşündüğünüzde, bu inanılmaz bir şey.
–Okurlarınızın kitaplarınızla nasıl değiştiğini bu buluşmalarda mı fark ediyorsunuz?
–Ve okuma beni nasıl değiştirdi. Okuduğum kitapları okumasaydım, ben olmazdım.
Yazar Gioconda Belli, Buenos Aires'te. Fotoğraf: Juano Tesone.
– Peki hangileri seni dönüştürdü?
– Bana hayal dünyamın kapılarını açtıran Jules Verne’den, tüm İngiliz romanlarına, Jane Austen’dan, Charlotte Bronte’ye ve sonra da büyük hocam Virginia Woolf’a kadar hayranım. Hayatımı değiştiren Frantz Fanon'un Yeryüzünün Lanetlileri ve aynı yıl Casa de las Américas Ödülü'nde jüri üyesi olduğumda tanışma ayrıcalığına ve mutluluğuna eriştiğim Cortázar'ın Seksek adlı eseri de beni dönüştürdü. Julio Nikaragua'ya çok gitti ve biz arkadaş olduk. O, çok iyi ve asil bir insandı, aynı zamanda da büyük bir yazardı. Geçtiğimiz günlerde Latin Amerika edebiyatının en önemli el yazmalarından birinin bulunduğu Teksas eyaletinin Austin kentindeydim ve elimde Hopscotch el yazması vardı. Borges, García Márquez, Carlos Fuentes, Donoso da ilgimi çekiyordu: Patlama benim hayatımda çok önemliydi.
–Hangi kadın yazarları beğeniyorsunuz?
–Luisa Valenzuela, Mariana Enriquez, Claudia Pineiro, Camila Sosa Villada, Samantha Schweblin, Gabriela Cabezon Camara, Fernanda Trias, Pilar Quintana, Paulina Flores, Marcela Serrano. Çok harika yazarlarımız var.
–Kültürün günümüzün işaret fişeklerinden biri olabileceğini düşünüyor musunuz?
–Evet, kadınlar da: Dünyayı görme biçimimize ve edebiyata çok şey kattığımızı düşünüyorum. Uzun zamandır sessiz kaldık... Şu anda yaşadığım İspanya'da, kitap kulüplerinin sayısına şaşıyorum ve bunların hepsi kadınlardan oluşuyor: Dünyadaki kurgu kitapların %70'i kadınlar tarafından okunuyor. Hayal gücünün güzelliğini takdir edecek zekaya sahibiz.
- Nikaragua'nın Managua kentinde doğdu. Eldeki Sonsuzluk (2008) adlı romanıyla Biblioteca Breve Ödülü ve Sor Juana Inés de la Cruz Ödülü'nü kazanan yazar, aynı zamanda Yılın Politik Romanı dalında Alman Kitapçılar, Kütüphaneciler ve Yayıncılar Ödülü'nü ve Sanat Akademisi'nden Anna Seghers Ödülü'nü kazanan ikonik romanı Yerleşik Kadın'ın (1988) da yazarıdır.
Yazar Gioconda Belli, Buenos Aires'te. Fotoğraf: Juano Tesone.
- Yazarın diğer romanları arasında Sofya'nın Alametleri (1990), Waslala (1996), Baştan Çıkarma Parşömeni (2005), Kadınlar Ülkesi (2010, La Otra Orilla Ödülü), Ayın Yoğun Sıcağı (2014) ve Mırıltılarla Dolu Bir Sessizlik (2024) yer alır. Sandinista dönemindeki anılarını anlattığı The Country Under My Skin (2001; 2024) adlı eseri de yayımlandı. Şiirsel eserleri Nikaragua'da Mariano Fiallos Gil Ödülü'ne, Küba'da Casa de América Ödülü'ne, İspanya'da Generation of '27 ve City of Melilla ödüllerine layık görüldü.
- Seix Barral 2011 yılında Honey Scandal adlı şiir antolojisini yayınladı. Ayrıca Rebellions and Revelations (2018) adlı deneme koleksiyonunun ve The Butterfly Workshop (2004), The Tight Embrace of the Vine (2006) ve When Laughter Blossomed (2017) adlı üç çocuk hikayesinin yazarıdır.
- Yaşam boyu başarıları nedeniyle 2018 Eñe Festival Ödülü'ne, insan haklarına olan bağlılığı nedeniyle Hermann Kesten Ödülü'ne ve 2023 Kraliçe Sofía İbero-Amerikan Şiir Ödülü'ne layık görülen yazar, aynı zamanda Chevalier des Arts et des Lettres unvanına sahiptir ve PEN Nikaragua'nın başkanıdır. Eserleri yirmiyi aşkın dile çevrildi.
Gioconda Belli bu cumartesi saat 19:00'da Kitap Fuarı'nda olacak. Buenos Aires Kitap Fuarı'nda Luis Chaves (Kosta Rika), Luis Lezama (Honduras) ve Melisa Rabanales (Guatemala) ile birlikte Alfonsina Storni odasında Orta Amerika Cuenta serisine katılıyor. Yarın, pazar günü saat 19.00'da ise Julio Cortázar salonunda yeni kitabını tanıtacak.
Clarin
%3Aformat(jpg)%3Aquality(99)%3Awatermark(f.elconfidencial.com%2Ffile%2Fbae%2Feea%2Ffde%2Fbaeeeafde1b3229287b0c008f7602058.png%2C0%2C275%2C1)%2Ff.elconfidencial.com%2Foriginal%2Fdd4%2F759%2Fded%2Fdd4759dedd9d777541a0844fcb6b9df5.jpg&w=1280&q=100)
%3Aformat(jpg)%3Aquality(99)%3Awatermark(f.elconfidencial.com%2Ffile%2Fbae%2Feea%2Ffde%2Fbaeeeafde1b3229287b0c008f7602058.png%2C0%2C275%2C1)%2Ff.elconfidencial.com%2Foriginal%2Fb46%2Fcab%2Fceb%2Fb46cabcebdaf3ec251cfde080c6144f6.jpg&w=1280&q=100)
